Als ouders uit elkaar gaan
25 juli 2005
door Pieter Vermeulen
Hoe vertel je het de kinderen?
Met kinderen praten over de scheiding is ongetwijfeld één van de moeilijkste aspecten van een scheidingsproces.
Het is,erg belangrijk dat ouders en kinderen in alle openheid over de scheiding kunnen praten. Dat kan alleen maar als ouders de verantwoordelijkheid voor de scheiding volledig op zich kunnen nemen en zich er goed op voorbereiden om het hun kinderen te vertellen. Sommigen hebben geen onafhankelijke derde nodig om dat te kunnen, maar in bijna alle gevallen zouden ouders er verstandig aan doen gebruik te maken van hulp van buitenaf. Als je overmand wordt door heftige gevoelens is het nu eenmaal moeilijk om verstandig te praten.
Door de aanwezigheid en met hulp van een derde kun je eerst met elkaar je verschillen tot uiting brengen. Het helpt je als scheidende ouder om zo te erkennen dat de relatie niet bevredigt en een begin te maken van de verwerking van dat feit. De beslissing om uit elkaar te gaan wordt dan een goed doordacht besluit.
Ouders zouden er goed aan doen te proberen een veilig kader voor de kinderen te scheppen wanneer ze erover gaan praten (zie ook de praktische tips). Als er tussen hen onderling teveel verschillen bestaan of als er onenigheid is, is het beter dat één van de twee het woord doet.
De mededeling dat ouders uit elkaar gaan roept verschillende reacties bij kinderen op; van verwarring tot shock. Er is vooral sprake van gevoelens van angst, verdriet, woede en schuld. Kinderen willen op dat moment vooral horen dat ze noch fysiek, noch affectief in de steek zullen worden gelaten.
In ieder geval is het onverstandig om als ouders te zeggen: “het is beter voor jullie dat wij uit elkaar gaan”, want dàt zullen kinderen nooit accepteren.
Probeer je als ouders zoveel mogelijk te houden aan de volgende praktische uitgangspunten:
- Bedenk vantevoren waar en op welk moment je het beste zo’n gesprek kunt houden. Kies een plek uit waar de kinderen zich gemakkelijk voelen. Het beste kun je met ieder kind apart praten, vooral als ze onderling veel van leeftijd verschillen. Hun begrip van de situatie en hun manier waarop ze reageren kunnen erg verschillend zijn;
- Hou er rekening mee dat de meeste kinderen liever meerdere korte gesprekken hebben dan één lang;
- Als het enigszins mogelijk is, zou het als ouders beter zijn om het eerste gesprek samen te doen. Er kan een geruststellende werking van uit gaan en je kunt ze het idee geven dat ze niet in de steek zullen worden gelaten en dat jullie als ouders er samen voor hen zullen zijn;
- Wacht niet tot het laatste moment om over de scheiding te praten. Hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat kinderen sommige dingen aanvoelen en zich onzeker gaan voelen;
- Hoewel kinderen niet alles hoeven te weten kun je als ouders wel een tipje van de sluier oplichten van de redenen waarom je uit elkaar gaat: papa of mama is verliefd op een ander of er is onderling onophoudelijk ruzie…;
- Bedenk vantevoren wat je wilt gaan zeggen. Het belangrijkste is om eerlijk en oprecht te zijn.
Communicatie tussen ouder en kind
De basis voor een goede communicatie tussen gescheiden ouders en hun kind wordt gelegd door het kind te verzekeren dat zijn ouders er allerminst spijt van hebben dat hij geboren is.
Waarom is dat zo belangrijk?
De Franse psychoanalytica Françoise Dolto geeft aan dat het kind kan bedenken dat, nu zijn ouders hun onderlinge belofte van trouw verbreken, zij ook in staat zullen zijn de band van liefde met hun kind op te zeggen. Dat is een verontrustende gedachte, die gevoelens van onzekerheid kan veroorzaken. Ouders die gaan scheiden moeten hun kind daarom bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Ik heb er geen spijt dat ik getrouwd ben, ook al is het moeilijk om te scheiden. Want jij bent namelijk geboren en we zijn blij dat je er bent, zelfs zò blij dat we er ruzie over maken bij wie je het meest mag zijn.”
Het uitgangspunt van de communicatie tussen het kind en de scheidende of gescheiden ouders is dat hij bij herhaling wordt gerustgesteld en zo ook serieus genomen wordt in dat gevoel van onzekerheid. Zelfs als het kind reeds in een eerder ontwikkelingsstadium en toen de ouders nog bijeen waren, geleerd heeft niet angstig te hoeven zijn als vader of moeder tijdelijk afwezig was (zie ook het hoofdstuk over hechting).
Communicatie die gebaseerd is op het gegeven dat de band tussen de ouders en hem niet verbroken zal worden kan een kind, zeker als het zich kwetsbaar voelt tijdens het proces van scheiden, vertrouwen geven, een gevoel van veiligheid en de zekerheid dat zijn ouders rekening houden met wat hij nodig heeft.
Hieronder een aantal aandachtspunten op meer praktisch niveau die kunnen helpen om effectief met kinderen te communiceren.
Let goed op signalen. Kinderen en volwassenen communiceren niet op dezelfde manier. Kinderen hebben namelijk niet de affectieve en intellectuele ‘rijpheid’, waardoor ze zich uitsluitend met woorden kunnen uitdrukken. Jonge kinderen uiten hun diepere gedachtes als ze bezig zijn met spelen of als ze een tekening maken. Als je daar goed op let leer je de lichaamstaal, de mimiek en zin van sommige dingen die ze doen beter herkennen en begrijpen.
Luister goed. “Actief luisteren’ is een techniek die je kunt leren zodat je zowel beter met kinderen als met volwassenen kunt communiceren. Het ‘herformuleren’ (dat wil zeggen langzaam herhalen wat je kind zegt maar dan met andere woorden) stelt kinderen gerust omdat ze weten dat ze gehoord worden. Ook helpt het ze om woorden te geven aan gevoelens; “Je lijkt teleurgesteld, je bent boos, je bent bang…”
Hou rekening met hun veranderend begripsvermogen. Kinderen kunnen een situatie beter begrijpen naarmate ze ouder worden. Ze verwerven voortdurend nieuwe intellectuele mogelijkheden. Kom dus regelmatig terug op sommige onderwerpen en praat er opnieuw over.
Geef kinderen de mogelijkheid om hun mening te geven over alles wat ze belangrijk vinden. Als ouder ben je de bepalende factor: Jij bent de baas. Maar goed ouderschap betekent ook dat je naar de kinderen luistert en dat ze de juiste keuzes kunnen maken. Laat ze meedenken over de invulling van de vakantie, verleid ze tot het geven van meningen. Kinderen willen serieus genomen worden als het gaat om hun visie en wensen aangaande beslissingen van ouders.
Pas indirecte communicatie toe met jonge kinderen. Indirecte communicatie is een prachtig middel om de uitwisseling tussen ouders en kinderen te bevorderen. Veel ouders doen dat trouwens al intuïtief als ze moeilijke of ingewikkelde dingen moeten uitleggen. Verhaaltjes vertellen, tekeningen maken of met poppen spelen zijn goede manieren voor kinderen om uitdrukking te geven aan hun gevoelens. Een verhaaltje vertellen aan je kind dat zich in een vergelijkbare situatie bevindt is een efficiënte vorm van indirecte communicatie. “Hoe denk je dat het jongetje in het verhaal zich voelt?” Een kind kan van die mogelijk gebruik maken om zijn eigen gevoelens te verwoorden.
Communiceer op een directe manier met pubers. Pubers willen respect voor hun groeiende volwassenheid en dus ook voor hun meningen. Geen gemoraliseer dus: ze willen niet meer dat hun de les wordt gelezen. Ook moet je niet meer om de hete brij draaien. Maar vergeet daarbij niet dat jij als ouder je kinderen het beste kent. Vertrouw daarom op je eigen oordeel.
Communiceren met pubers is niet altijd gemakkelijk; ze hebben een grote behoefte aan onafhankelijkheid en willen als volwassenen behandeld worden, hetgeen nogal eens kan leiden tot fikse ruzies. Dat betekent nog niet dat ze zich zomaar kunnen gaan bemoeien met de problemen van volwassenen. Ze willen je misschien goede raad geven en ondersteunen. Maar als gescheiden ouder doe je er beter aan als je je gevoelens en gedachtes deelt met andere volwassenen.
Pieter Vermeulen
Mediat
Pieter Vermeulen belicht het scheidingsproces in al haar facetten, met oog voor zowel de positie van ouders als die van kinderen. Hij beschrijft hoe kinderen omgaan met scheiding (loyaliteit, wens tot hereniging) en geeft informatie over de ouder-kindrelatie na de scheiding (verblijfplaats, ouder-kindregeling, co-ouderschap). Hij besteedt aandacht aan ouders en conflicten, en het effect daarvan op de kinderen. Verder komt hulp bij scheiding (mediation, ouderschapsplan) aan bod, evenals nieuwe relaties en de invloed van de scheiding op de schoolprestaties van het kind.
SCHEIDING & OUDERSCHAP informeert en ondersteunt ouders die gaan scheiden of gescheiden zijn en biedt perspectief op een gezonde ontwikkeling van hun kind.
| Reacties |
Schrijf zelf een reactie  |
| 22 september 2005 door dame | Mijn ex is er vandoor met een ander.Dit is voor mij en de kids een donderslag bij heldere hemel.Hoe kan ik nu positief praten over onze scheiding. Ik ga zelf kapot van verdriet/terleurstelling/jalozie en voel me net een oud pak kranten wat bij de weg gezet wordt.De kids van 18/16 zien ook wel wat er gebeurt maar houden ook natuurlijk van hun vader.Snappen ook niet waarom dit moet gebeuren |
| 9 augustus 2005 door 1Ouder | Ik vraag mij af in hoeverre je met hele jonge kinderen omgaat. Mijn zoon was 1,5 toen wij uit elkaar gingen. Eigenlijk ging alles vanzelf. Weet niet eens meer of ik hem wel uitgelegd heb wat er ging gebeuren. Tja, we gingen verhuizen en papa was toch al bijna nooit huis. Volgens mij heb ik hem meer op de verhuizing voorbereid dan op de scheiding. |